Voortgezet onderwijs (VO)

Het voortgezet onderwijs oftewel de middelbare school is de tweede fase van onderwijs als je naar school gaat in Nederland. De middelbare school bereidt je voor op het beroepsonderwijs erna. Het voortgezet onderwijs bestaat uit vier schooltypen/niveaus:

Praktijkonderwijs
VMBO: Voorbereidend Middelbaar BeroepsOnderwijs
HAVO: Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs
VWO: Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs

Kinderen die op de basisschool zitten, stromen met een schooladvies uit naar voortgezet onderwijs van hun niveau. Naast deze vier schooltypen zijn er twee vormen van voortgezet onderwijs voor speciale doelgroepen:

VSO: Voortgezet Speciaal Onderwijs
VAVO: Voortgezet Algemeen VolwassenenOnderwijs

Voortgezet onderwijs: Praktijkonderwijs

In het voortgezet onderwijs op een praktijkschool leren de leerlingen door praktijkervaringen op te doen. De theorie is vrijwel altijd gekoppeld aan praktijkopdrachten en/of stages. Het doel van praktijkonderwijs is om leerlingen naar werk toe te leiden. Vaak direct of anders via een aansluitende vervolgopleiding. Zie verder het artikel Praktijkonderwijs.

Voortgezet onderwijs: VMBO

Het VMBO is een middelbare school met vier leerniveaus:

VMBO-basis beroepsgerichte leerweg (BB)
VMBO-kaderberoepsgerichte leerweg (KB)
VMBO-gemengde leerweg (GL)
VMBO-theoretische leerweg (TL)

Het voortgezet onderwijs op het VMBO is bedoeld als voorbereiding op het MBO opleidingen. Zie verder het artikel VMBO.

Voortgezet onderwijs: HAVO

De HAVO is een school voor Hoger Algemeen Voortgezet Onderwijs die je voorbereidt op het Hoger BeroepsOnderwijs (HBO). Maar sommigen leerlingen willen na het behalen van het HAVO-diploma geen HBO opleiding doen, en liever verder studeren op het MBO, dat kan natuurlijk ook. Meer informatie hierover in het artikel HAVO.

Voortgezet onderwijs: VWO

Het VWO is een school voor voortgezet onderwijs met twee vormen:

Atheneum
Gymnasium

Het voortgezet onderwijs op het VWO is bedoeld als voorbereiding op het onderwijs op een universiteit. Dit heet wetenschappelijk onderwijs. Maar sommige leerlingen kiezen toch een HBO beroepsopleiding omdat daar net een andere opleiding wordt aangeboden of omdat de werkdruk dan iets minder kan zijn. Meer informatie kun je lezen via VWO.

Voortgezet Speciaal Onderwijs: VSO

Kinderen vanuit het speciaal basisonderwijs stromen vaak door naar een school voor voortgezet speciaal onderwijs. Het VSO biedt meer mogelijkheden om passend voortgezet onderwijs te bieden aan:

blinde, slechtziende leerlingen
dove, slechthorende leerlingen
motorisch gehandicapte, verstandelijk gehandicapte en langdurig zieke leerlingen
leerlingen met stoornissen en gedragsproblemen

Meer informatie? Klik op VSO.

Voortgezet Algemeen Volwassenen Onderwijs: VAVO

Het VAVO biedt volwassenen en in sommige situaties 16/17 jarigen de mogelijkheid om een deelcertificaat of diploma te behalen op het niveau van:

VMBO-TL
HAVO
VWO

Met het voortgezet onderwijs op het VAVO kun je als volwassene in 1 jaar je HAVO of VWO diploma halen. Maar je kunt ook examen doen in losse vakken. En dat alles vaak op tijdstippen die je uitkomen en in je eigen tempo.Meer over deze vorm van voortgezet onderwijs in het artikel VAVO.

Onderbouw voortgezet onderwijs

De onderbouw van het voortgezet onderwijs wordt ook wel de basisvorming genoemd en dit onderwijsprogramma is bedoeld om alle scholieren zoveel mogelijk dezelfde basis te geven voor de rest van hun schooltijd.

Onderbouw VMBO – Jaar 1 en 2
Onderbouw HAVO/VWO – Jaar 1, 2 en 3

Op de verschillende schooltypes wordt er anders (beknopter of juist uitgebreider) lesgegeven in het onderwijsprogramma van de basisvorming. Het is wel zo dat in de basisvorming voor ieder schooltype en scholier dezelfde doelen gelden: De kerndoelen van de onderbouw.

Kerndoelen en domeinen voortgezet onderwijs

Er zijn 58 kerndoelen voor de onderbouw van het gewone voortgezet onderwijs. Om de kerndoelen te bereiken is het onderwijs op de middelbare school verdeeld in de volgende domeinen of leergebieden:

Nederlands
Voorbeeld kerndoel: De leerling leert zich te houden aan conventies (spelling, grammaticaal correcte zinnen, woordgebruik) en leert het belang van die conventies te zien.
Engels (en andere vreemde talen)
Voorbeeld kerndoel: De leerling leert standaardgesprekken te voeren om iets te kopen, inlichtingen te vragen en om hulp te vragen.
Rekenen/Wiskunde
Voorbeeld kerndoel: De leerling leert exact en schattend rekenen en redeneren op basis van inzicht in nauwkeurigheid, orde van grootte, en marges die in een gegeven situatie passend zijn.
Mens en natuur
Voorbeeld kerndoel: De leerling leert te werken met theorieën en modellen door onderzoek te doen naar natuurkundige en scheikundige verschijnselen als elektriciteit, geluid, licht, beweging, energie en materie.
Mens en maatschappij
Voorbeeld kerndoel: De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan.
Kunst en cultuur
Voorbeeld kerndoel: De leerling leert mondeling of schriftelijk te reflecteren op eigen werk en werk van anderen, waaronder kunstenaars.
Bewegen en sport
Voorbeeld kerndoel: De leerling leert zich mede met het oog op buitenschoolse beoefening op praktische wijze te oriënteren op veel verschillende bewegingsactiviteiten uit gevarieerde gebieden als spel, turnen, atletiek, bewegen op muziek, zelfverdediging en actuele ontwikkelingen in de bewegingscultuur, en daarin de eigen mogelijkheden te verkennen.

Als je alle kerndoelen van de onderbouw van het voortgezet onderwijs wilt nalezen, kun je het kerndoelenboekje VO downloaden. De kerndoelen voor voortgezet speciaal onderwijs zijn iets anders en ook te downloaden: kerndoelenboekje SVO. Per domein zijn er één of meerdere vakken die worden gegeven.

Bron: Stichting LeerplanOntwikkeling (SLO)

Bovenbouw voortgezet onderwijs: Profielkeuze en studiekeuze

Op de middelbare school kiezen leerlingen op het VMBO, de HAVO en het VWO in het 2e of 3e jaar een profiel (vroeger: vakkenpakket) voor de bovenbouw. Als je meer wilt weten hierover klik dan op profielkeuze of doe de profieltest / profielkeuzetest. Het is ook goed om op die leeftijd al na te denken over wat je wel en niet leuk vindt en goed kunt. Je moet namelijk een paar jaar later al je studiekeuze maken. Als je daarmee bezig bent lees dan ook het artikel Welke opleiding past bij mij?

Openbare middelbare school

Net als in het basisonderwijs is er in het voortgezet onderwijs ook een keuze mogelijk voor een openbare of een bijzondere middelbare school.Het onderwijs op een openbare middelbare school is niet gebaseerd op één enkele godsdienst of levensovertuiging, maar laat kinderen op informatieve wijze kennis maken met de waarden en normen, levensovertuigingen en godsdiensten die in de maatschappij voorkomen. Een openbare school is toegankelijk voor ieder kind.

Bijzondere middelbare school

Een bijzondere middelbare school is een school die ingericht is vanuit een bepaalde:

Levensbeschouwing/Godsdienst (Humanisme, Christendom, Islam, Hindoeïsme, Jodendom, Boeddhisme, Antroposofie enzovoorts) en/of een bepaalde
Onderwijskundige/Opvoedkundige visie (Montessori, Jenaplan, Dalton enzovoorts)

Een school voor voortgezet onderwijs kan dus een Katholieke grondslag hebben en tegelijk volgens een bepaalde onderwijskundige visie zoals die van Maria Montessori werken.

Twee talig of topsport(status)?

Er zijn scholen voor voortgezet onderwijs die tweetalig onderwijs organiseren. Meestal gaat het dan om Engels maar in de grensstreek met Duitsland zijn er middelbare scholen die Duits-Nederlands onderwijs geven.

Er is ook voortgezet onderwijs voor jongeren die aan topsport doen. Het onderwijs is inhoudelijk hetzelfde maar het programma is meer flexibel zodat je ook veel kunt sporten. Je hebt hier wel de status van topsporter voor nodig.

Uitstroom voortgezet onderwijs: Beroepsonderwijs

In het voortgezet onderwijs wordt een goede onderwijsbasis gelegd door kennis, vaardigheden en kwaliteiten te leren en ontwikkelen. De volgende fase in het onderwijssysteem in Nederland is het beroepsonderwijs. Om deze stap te kunnen maken bezoek je open dagen, internetpagina's zoals deze en doe je tests zoals de studiekeuzetest of de beroepentest. Door deze studiekeuze bepaal je eigenlijk ook al voor een groot gedeelte je beroepskeuze of beroepsrichting.