Autisme spectrum stoornis

Autisme heet eigenlijk Autisme spectrum stoornis (ASS, Engels: ASD) en is een neuro-biologische ontwikkelingsstoornis. Kortgezegd betekent dit dat de hersenen op een bepaalde manier ontwikkeld/gegroeid zijn, waardoor de informatieverwerking anders verloopt dan bij andere mensen.
De autisme spectrum stoornis is een aandoening die niet overgaat, maar waar veel mensen met de juiste begeleiding mee om kunnen leren gaan.

In dit artikel lees je meer over:

Wat is autisme?
Autisme: kenmerken
Autisme: oorzaken
Autisme: diagnose
Autisme: begeleiding
Autisme in Nederland

Wat is Autisme ?

Autisme is dus een aandoening veroorzaakt door een verstoring in de neuro-biologische ontwikkeling in de hersenen. Autisme kan zich op veel verschillende manieren uiten. Hierom staat er in het psychiatrisch handboek DSM-5 niet Autisme maar Autisme spectrum stoornis (ASS) als naam. Dit geeft aan dat er sprake is van een heel spectrum (verscheidenheid) aan ”vormen” van Autisme.

Vroeger werden overigens binnen het spectrum van autisme meerdere mogelijke diagnoses gebruikt zoals Asperger en PDD-NOS maar tegenwoordig heet het dus autisme spectrum stoornis.

Autisme uit zich door kwetsbaarheden op de volgende gebieden:

sociale interactie
communicatie
flexibiliteit in denken en handelen
filtering en integratie van informatie

Meer over de gedragskenmerken/symptomen die door deze kwetsbaarheden zichtbaar kunnen zijn lees je in de volgende paragraaf.

Autisme: kenmerken

Kenmerken die vaak worden gezien bij mensen met een autisme spectrum stoornis zijn:

Problemen op sociaal gebied
Minder goed ontwikkelde sociale intuïtie
Moeite met (onverwachte) verandering
Dingen heel letterlijk nemen
Eerlijk en recht door zee
Uitstekende detailwaarneming
Goed in analyseren
Niet graag over koetjes en kalfjes praten
Goed in het herkennen van patronen
Moeite met het bewaren van overzicht
Loyaal
Buiten vaste kaders kunnen denken
Perfectionistisch
(Ogenschijnlijk) geen interesse voor anderen tonen
Nauwkeurig
Over- of juist ongevoelig voor zintuiglijke prikkels
Heel intensief bezig zijn met een beperkt aantal onderwerpen
Hyperfocus
Talent voor specialisatie
Voorkeur voor een op een-contact
Tragere informatieverwerking

De bovenstaande kenmerken komen bij alle mensen in meer of mindere mate voor. Een diagnose autisme krijg je echter pas als deze kenmerken zorgen voor “serieuze lijdensdruk”, dus ernstige emotionele stress, of voor grote problemen op levensgebieden als werk, vrije tijd en relaties.

Overigens zijn zeker niet alle “autisme-kenmerken” hierboven per definitie problematisch. Door zelfkennis/zelfinzicht kan iemand met autisme zeker ook leren gebruik te maken van bepaalde eigenschappen. Hierdoor zou je zelfs de vraag kunnen stellen of autisme per definitie altijd een ‘stoornis’ of ‘beperking’ is. Volgens mensen uit de zogenaamde “neurodiversiteitsbeweging” gaat het in de kern erom dat iemand met autisme anders is. Interessant is in dit kader het essay van de Amerikaanse autisme-activist Jim Sinclair “Rouw niet om ons”.

Autisme: oorzaken

Naar schatting 80 procent van Autisme is aangeboren/erfelijk bepaald. Bij de overige 20 procent diagnoses is de aanleg voor ASS dus niet bij de ouders aanwezig. De stoornis is daar ‘spontaan’ ontstaan in het DNA, dus zonder dat de genen van de ouders hierbij zijn betrokken, een zogenaamde “de novo-mutatie” wordt dit genoemd.

Autisme: diagnose

Er is geen bio-marker om autisme objectief vast te stellen. Dat betekent dat je geen bloed, urine en zelfs geen dna kunt laten onderzoeken om de diagnose te bevestigen. Maar door goed diagnostisch onderzoek kan men vaststellen dat iemand autisme heeft

Als je denkt dat je zelf, je kind of iemand anders in je omgeving misschien autisme heeft, dan kun je het beste contact opnemen met je huisarts om hier over te praten. Bij voldoende aanleiding word je doorverwezen naar een gezondheidszorg organisatie die een diagnose kan stellen.

Autisme: begeleiding

Als een diagnose eenmaal is gesteld, dan kan men adviezen op maat vragen voor onderwijs (lesvorm/vrijstelling/studiekeuze/beroepskeuze), werk, vrije tijd, relaties. Juist met de zogenaamde kruispunten in het leven zoals de overgang naar de middelbare school, het kiezen van de juiste studie, het zelfstandig gaan wonen, het aangaan of beëindigen van een relatie, heeft iemand met autisme vaak meer moeite en kan dan vastlopen. Op die momenten is het belangrijk om tijdig begeleiding/steun te zoeken.

Iedereen met autisme is anders en heeft een eigen mix van kwaliteiten en beperkingen. Een goede begeleiding om te leren omgaan met dit alles is heel belangrijk. Je kunt hierover allerlei boeken lezen en websites bezoeken, bijvoorbeeld www.autisme.nl en .

Autisme in Nederland

In Nederland komt de diagnose autisme spectrum stoornis bij ruim 1,1% van de Nederlanders voor, dus bij ongeveer 200.000 mensen. In de Verenigde Staten van Amerika bijvoorbeeld lijkt de diagnose vaker te worden gesteld. In een onderzoek onder 8 jarigen in het jaar 2016 blijkt dat 1 op de 54 kinderen deze diagnose heeft gekregen, ruim 1,8 procent.

Bronnen:
Nederlandse Vereniging voor Autisme (www.autisme.nl)
DSM-5 Handboek
Onderzoek erfelijkheid autisme: Bai D, Yip BHK, Windham GC, et al. Association of Genetic and Environmental Factors With Autism in a 5-Country Cohort. JAMA Psychiatry. 2019;76(10):1035–1043. doi:10.1001/jamapsychiatry.2019.1411
CDC onderzoek naar voorkomen bij kinderen: Maenner MJ, Shaw KA, Baio J, et al. Prevalence of Autism Spectrum Disorder Among Children Aged 8 Years — Autism and Developmental Disabilities Monitoring Network, 11 Sites, United States, 2016. MMWR Surveill Summ 2020;69(No. SS-4):1–12. DOI:

Op deze website kun je een gratis persoonlijkheidstest en een professionele big five persoonlijkheidstest doen. Deze tests geven je inzicht in je persoonlijkheid. Het zijn geen tests waaruit een psychiatrische stoornis als uitslag komt. Wil je dat laten onderzoeken, dan kun je dat het best via de huisarts aanvragen. Die kan (laten) bepalen of dit nodig is.